تاریخچه اختراع و تکامل آسانسورها
تاریخچه آسانسور
آسانسور چیست؟
آسانسور، بالابر یا آسانبر وسیله برای حمل انسان یا تجهیزات و وسایل بوده و به صورت کلی اتاقک متحرکی است که به وسیله آن میتوان از طبقه ای به طبقات دیگر حرکت کرد. به عبارت دیگر آسانسور تجهیزات حمل و نقل عمودی است که حرکت مردم و یا کالا بین طبقات را تسهیل می بخشد.
آسانسور معمولاً به کمک موتور الکتریکی باعث حرکت عمودی کابین میشود. هر چند مدل های بدون موتور الکتریکی هم وجود دارد. آسانسور یکی از ابتدائی ترین ماشینهای ساده ساخت دست بشر است که همواره به کمک او آمده است.
اولین مرجع در تاریخ آسانسور
اولین مرجع شناخته شده یک اسانسور نوشته های معمار رومی به نام ویتروویوس Vitruvius هست که ۲۶ سال قبل از میلاد در نوشته های خود از وسایلی نام برده است که شخصی به نام ارمیدس Archimedes ۲۳ سال پیش از میلاد ساخته و در جا به جایی وسایل در بناها استفاده میشده است. بعضی منابع از دوره های تاریخی بعدتر آسانسورها را به عنوان کابینهایی با یک طناب کنف و کشیدن توسط دست یا حیوانات اشاره می کنند.
تکامل ساختار آسانسورها
اولین آسانسورهای باری قرقره ای در آن دوران اختراع گردید و با یک حرکت تکاملی دراز مدت مسیرهای دشوار رشد دانش علمی و فنی و تجربیات در این زمینه به صورتی مداوم تا کنون طی کرده است. استفاده از آسانسورهای مسافربری و باری به قرون وسطی در استحکامات نظامی بر می گردد. که جهت جا به جایی آن از نیروی انسان و یا حیوانات اهلی استفاده می گردید .
هم زمان با توسعه تمدن و با رشد اقتصادی و توسعه فنی و علمی کشورها و با همکاری فنی با یکدیگر دانش فنی سیستمهای حمل و نقل عمودی نیز توسعه سریعی یافت.
پایه گذار علمی و طراح آسانسورهای امروزی دانشمند و ریاضیدان بزرگ آتوود است. ماشین آتوود عبارت است از دو وزنه ای که با یک نخ به یکدیگر مربوط میشوند و روی فلکه ای وزنه های فوق به بالا و پایین حرکت میکنند.
ورود آسانسور به ساختمانها
از بررسی معماری ساختمان ها در گذشته می توان فهمید که در گذشته توان ساخت ساختمان هایی بلند وجود داشته است ولی شاید دلیل اینکه چرا این کار چندان رواج نداشته، وجود پله های بسیار بوده باشد. این مشکل همچنان پابرجا بود تا اینکه یک مکانیک آمریکایی به نام الیشا اوتیس ایمنی را در بالابر با به کارگیری چرخی ضامن دار که در صورت پاره شدن طناب، اندکی پس از سقوط بالابر را متوقف می کرد. فراهم کرد. این اختراع که در سال ۱۸۵۴ در نمایشگاهی در نیویورک پرده برداری شد. مقدمه ای برای کاربرد گسترده بالابر بود. ناصرالدین شاه در سفرنامه فرنگ خویش در تعریف و توصیف آسانسور می گوید: رفتیم به مریض خانه سنت توماس …. از مرتبه های زیر اسبابی دارند که ناخوش را روی تخت گذاشته از توی اتاق زیر میکشند به مرتبه بالا میبرند. بسیار تماشا داشت که ناخوش حرکت نکند.
مشکلات ساختمانهای قدیمی بزرگ
در حال حاضر یکی از مشکلات ساختمانهای بزرگ قدیمی کافی نبودن فضای در نظر گرفته شده برای آسانسور است. این امر یعنی پیش بینی و منظور نمودن فضای کافی با محاسبه تعداد ظرفیت و سرعت مناسب آسانسورها با توجه به ارتفاع و جمعیت ساکن و کاربری ساختمان باید در ابتدای کار یعنی در زمان طراحی ساختمانها مد نظر قرار گیرد؛ وگرنه پس از اجرای ساختمان معمولاً افزایش فضای چاه آسانسور بسیار مشکل و در اکثر موارد غیر ممکن است.
تکامل صنعت آسانسور
آسانسور وسیله ای است الکترومکانیکی در ابتدای اختراع آسانسور به شکل امروزی بیشتر قطعات و لوازم آسانسورها مکانیکی و الکتریکی بود ولی با پیشرفت علوم در حوزه الکترونیک و نیمه هادیها و همچنین ورود حوزه علوم هوش مصنوعی به صنعت این وسیله نیز تکامل یافت و به عنوان یک وسیله کاملاً کاربردی با حوزه سطح دسترسی کاملاً گسترده در بین جوامع شهری قرار گرفت.
در طراحی آسانسور علومی همچون مکانیک برق و الکترونیک معماری و صنایع مورد استفاده است. به همین علت هیچگاه یک متخصص به تنهایی قادر نخواهد بود که یک آسانسور را به تنهایی و با تکیه بر یکی از شاخه های علوم طراحی نماید تا قبل از دهه ۱۹۹۰ عمده آموزشها در این صنعت بصورت آموزشهای محدود و استاد و شاگردی و صرفاً در کارخانه های بزرگ آسانسور سازی معمول بود.
به همین سبب آموزش در این صنعت محدود و پنهان بود برای اولین بار در سال ۱۹۹۵ میلادی اتحادیه آسانسور و پله برقی انگلستان (LEIA) با همکاری پروفسور یانوفسکی و پروفسور جینا بارنی اقدام به برگزاری دوره های آموزشی کوتاه مدت ماژولاری در انگلستان نمود که بیشتر مورد طراحی، نصب، سرویس و نگهداری آسانسورها این کشور بود. در ادامه این اتحادیه با همکاری دانشگاه نورث همپتون انگلستان دوره های دانشگاهی این رشته را در مقطع کاردانی و کارشناسی آغاز نمود.
اولین دوره این مقاطع در سال ۱۹۹۸ در نورث همپتون انگلستان با هدایت جانات آدامز، برایان واتز، استفان گاز مارسیزیک که از اعضای هیئت علمی دانشکده مهندسی مکانیک و علوم کاربردی بودند آغاز شد. از سال ۲۰۰۰ به بعد مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی تحت عنوان Elevator and escalator engineeringآغاز گشت .
